Zmiany jakie za sobą pociąga rozwód z jednej strony są znaczne, ale są też inne, subtelne. Najbardziej dostrzegalną zmianą i skutkiem rozwodu jest oczywiście samo rozwiązanie małżeństwa. Trzeba mieć świadomość, że rozwód powoduje zmiany nie tylko dla byłych małżonków, ale też dla innych osób, choćby ich dzieci.
W pierwszej kolejności zapraszam do zapoznania się z artykułami „Jak uzyskać rozwód na pierwszej rozprawie”, „Co powinien zawierać pozew o rozwód” i „Jakie są koszty rozwodu”.
Dowiesz się w nich jakie są podstawowe przesłanki rozwodu, czym są więzi małżeńskie, jak napisać pozew o rozwód oraz ile za to wszystko zapłacisz. Pamiętaj, że są to podstawowe informacje jakie osoby, które podjęły tak trudną decyzję powinny wiedzieć.
Zmiana nazwiska po rozwodzie
Przykładowo, dla niektórych niezbędna czynność, której dokonują po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego to zmiana nazwiska, tj. zazwyczaj w przypadku Pań powrót do nazwiska panieńskiego. Oczywiście nie dyskryminując mężczyzn, panowie również mogą wrócić do poprzedniego nazwiska, jeśli przyjęli nazwisko żony (w całości lub dwuczłonowo). Jest to rzadkość, jednak zdarzają się i takie sytuacje.
Przechodząc do konkretów: każda osoba, która chce wrócić do poprzedniego nazwiska, ma na to 3 miesiące od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Może to być zarówno przed Sądem Okręgowym w pierwszej instancji (jeśli wyrok nie zostanie zaskarżony apelacją i się uprawomocni) jak również w momencie, kiedy Sąd Apelacyjny wyda wyrok w drugiej instancji, którego uprawomocnienie się w momencie jego wydania. W tym czasie osoba zainteresowana może złożyć oświadczenie o powrocie do nazwiska, które nosiła przed wstąpieniem w związek małżeński. Oświadczenie to można złożyć przed dowolnym kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, jak również przed polskim konsulem w przypadku zamieszkiwania poza granicami Polski.
Posiadacie już prawomocny wyrok rozwodowy i chcecie powrócić do poprzedniego nazwiska? Potrzebujecie jeszcze kilku dokumentów. W pierwszej kolejności dokument tożsamości, żeby potwierdzić swoją tożsamość przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego bądź konsulem. Mowa tutaj o ważnym dowodzie osobistym bądź paszporcie.
Będzie trzeba również posiadać dowód uiszczenia opłaty skarbowej, którą można zapłacić w kasie urzędu lub przelewem na odpowiednie konto urzędu w wysokości 11,00 zł. Opłata jest wyższa, jeśli załatwiasz sprawę przed konsulem – wówczas wynosi 50,00 Euro i jest to tzw. opłata konsularna, którą uiścisz w walucie, w której pobierane są opłaty (konsul powinien podać ci walutę i kwotę). Będą również potrzebne informacje o miejscu, w którym sporządzono twój akt małżeństwa oraz o dacie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego – właśnie te informacje będą najważniejsze dla kierownika USC lub konsula. Konsul będzie potrzebował odpis prawomocnego wyroku sądu o rozwodzie (zawierający klauzulę prawomocności) albo odpis zupełny aktu małżeństwa, w którym widnieje wzmianka o rozwodzie. Oczywiście może okazać się, że kierownik USC lub konsul może poprosić o dodatkowe dokumenty.
Jeśli już zmieniliście nazwisko, musicie pamiętać o kolejnym kroku jaki każdy w tej sytuacji powinien podjąć. Oczywiście chodzi o zmianę danych we wszystkich dokumentach tj. należy poinformować odpowiednie organy i instytucje, takie jak Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, banki, a nawet pracodawcę.
Teraz nasuwa się pytanie: a co jeśli nie zdążysz złożyć takiego oświadczenia w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku rozwodowego? Wtedy również zmiana nazwiska będzie możliwa, ale należy w takiej sytuacji złożyć wniosek w sprawie o zmianę nazwiska do kierownika urzędu stanu cywilnego, a tym samym rozpocząć postępowanie administracyjne w tej kwestii.
Wspólny majątek – co dalej?
Kolejną zmianą, jaka wiąże się z rozwodem są kwestie majątkowe. Przed zawarciem związku małżeńskiego wszyscy posiadają odrębny majątek (majątek osobisty), natomiast po zawarciu związku małżeńskiego zostaje utworzony tak zwany majątek wspólny. Trzeba tutaj odróżnić jedną podstawową kwestię – mianowicie jeśli jesteśmy współwłaścicielami połowy nieruchomości, to ułamek w prawie własności wynosi ½.
Kolejno, jeśli małżonkowie nabywają nieruchomość wspólnie, to oboje małżonkowie posiadają 1/1 w prawie własności – dlatego po zawarciu związku małżeńskiego wszystkie rzeczy ruchome (np. samochód, meble etc.), nieruchomości (dom, działka, mieszkanie) są wspólne i wchodzą do majątku wspólnego małżonków. Istnieją wyjątki od tej zasady – trzeba tutaj wymienić przedmioty majątkowe które zostały nabyte na podstawie np.: darowizny (dokonane tylko na rzecz jednego z małżonków), spadku, praw autorskich etc. Małżonkowie podczas trwania małżeństwa posiadają lub mogą posiadać majątek osobisty tj. nabyty w drodze darowizny jak wymieniłem wyżej, ale również nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego.
Należy również wspomnieć o sytuacji, w której po zawarciu małżeństwa majątki wciąż pozostają odrębne – mowa tutaj o rozdzielności majątkowej, to jest tzw. intercyzie, którą można zawrzeć w chwili zawarcia związku małżeńskiego, jak również małżonkowie mogą u notariusza bądź przed sądem zmienić ustrój majątkowy małżeński ze wspólności majątkowej na rozdzielność majątkową (trzeba pamiętać, że będzie się to wiązało z podziałem majątku, o ile małżonkowie posiadają jakikolwiek majątek wspólny). Istnieją również przeszkody ustawowe do powstania wspólności majątkowej małżeńskiej – tym razem mówimy tutaj np. o ubezwłasnowolnieniu czy upadłości.
Po zmianie ustroju majątkowego z wspólności małżeńskiej na rozdzielność majątkową (każdy z małżonków posiada jedynie odrębny majątek osobisty), małżonkowie posiadają wtedy odrębne majątki osobiste. Jak w takiej sytuacji będzie wyglądać prawo własności poszczególnych nieruchomości? Jak już wyżej wspominałem, z udziałów w poszczególnych nieruchomościach oznaczonych jako 1/1, zmieni się na 1/2. Innymi słowy, jak byli małżonkowie posiadali np. mieszkanie, to po ustaniu wspólności małżeńskiej staną się współwłaścicielami tej nieruchomości w częściach równych.
Od tego momentu każdy z małżonków będzie posiadał swój własny, oddzielny majątek,
na który dalej będzie pracować samodzielnie.
Podział majątku wspólnego
Weźmy pod uwagę, że niejednokrotnie małżonkowie nie chcą być nawet współwłaścicielami. W takim przypadku majątek wspólny zgromadzony w trakcie związku małżeńskiego podlega podziałowi pomiędzy małżonków. Podziału tego można dokonać na wiele sposobów, choćby przed notariuszem czy przed sądem (tzw. sprawa o podział majątku wspólnego). Istnieje również możliwość podziału majątku wspólnego podczas sprawy rozwodowej, jednakże sąd zajmie się tą kwestią w sytuacji, kiedy strony są zgodne co do sposobu podziału jak i samych wartości poszczególnych składników tegoż majątku.
Można także spotkać sytuację, w której małżonkowie decydujący się na sprawę rozwodową posiadają jedno miejsce zamieszkania, np. mieszkanie bądź dom i nie posiadają innego miejsca, gdzie potencjalnie mogli by się wyprowadzić. Sąd w wyroku rozwodowym może orzec o sposobie korzystania z tego mieszkania przez okres wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Co to oznacza? Małżonkowie do momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, w którym sąd rozstrzygnął kwestię wspólnego zamieszkiwania mogli korzystać np. z mieszkania a raczej z jego wszystkich pomieszczeń. W wyroku rozwodowym sąd może rozstrzygnąć kwestię wspólnego zamieszkiwania poprzez przydzielenie każdemu z małżonków konkretnego oddzielnego pokoju. Dlatego też po uprawomocnieniu się takiego rozstrzygnięcia małżonkowie nie będą mogli korzystać ze wszystkich pomieszczeń, tylko z tych wskazanych przez sąd. Nie wolno zapominać również o dzieciach – sąd uwzględni również dobro dziecka i jego potrzeby, a co za tym idzie – również rodzica, któremu sąd powierzy władzę rodzicielską.
Istnieją wyjątki od takiego podziału do korzystania z nieruchomości przez małżonków.
W sytuacji, gdy jedna ze stron uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie swoim zachowaniem np. osoba znęca się psychicznie lub fizycznie lub dopuszcza się innych nagannych zachowań wobec małżonka; wówczas sąd może orzec o jego eksmisji na żądanie małżonka pokrzywdzonego.
Dziedziczenie
Ostatnią kwestią, którą chcę poruszyć w niniejszym artykule jest kwestie spadkowe. Prawomocne orzeczenie rozwodu powoduje, że małżonkowie nie dziedziczą po sobie wzajemnie, tj. zostają wyłączeniu z kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym małżonku. Pamiętajmy istotną kwestię, że sama rozdzielność majątkowa nie wyłącza dziedziczenia ustawowego małżonków.
Dla przykładu: jeśli małżonkowie posiadają rozdzielność majątkową ale nie posiadają prawomocnego rozwodu, nawet pomimo nie utrzymywania kontaktu przez długi czas – małżonkowie będą dziedziczyć na wypadek śmierci któregoś z nich. W sytuacji, kiedy jeden z małżonków umiera w trakcie postępowania o rozwód, w dalszym ciągu następuje dziedziczenie ustawowe. Oczywiście istnieje wyjątek od tego tj. sytuacja, w której małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego wyłącznej winy, a żądanie to było uzasadnione.
Była tutaj mowa o dziedziczeniu ustawowym, natomiast co z dziedziczeniem testamentowym? Oczywiście spadkodawca sporządzający testament może wskazać jako swojego spadkobiercę zgodnie ze swoją wolą każdą osobę, nawet byłego małżonka.
O czym trzeba pamiętać po uzyskaniu prawomocnego wyroku rozwodowego w 3 krokach:
- Pamiętaj, że termin na powrót do nazwiska wynosi 3 miesiące od dnia uprawomocnienia się wyroku,
- Po rozwodzie każdy z małżonków posiada majątek odrębny, natomiast rzeczy wspólne należy podzielić pomiędzy byłych małżonków (w większości przypadków)w odrębnym postępowaniu,
- Pamiętaj, że nawet jeśli z małżonkiem posiadaliście tylko jedno mieszkanie czy dom, to masz prawo do mieszkania w nim.
