W dzisiejszym artykule omówię kwestię przekazania udziałów w spółce cywilnej. Dowiesz się, w jaki sposób możesz przekazać swój udział wspólnikowi spółki cywilnej, kiedy taka umowa jest potrzebna oraz w jakich przypadkach będzie nieważna i jakie są jej koszty.
Jest to ciekawa kwestia z uwagi na samą specyfikę spółki cywilnej – niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że przekazanie udziałów w spółce jest możliwe. W przedmiotowym zagadnieniu należy odróżnić możliwość przekazania majątku spółki (np. nieruchomości) od możliwości przekazania udziałów stanowiących o partycypowaniu w zyskach i stratach spółki.
Czym jest spółka cywilna?
Spółka cywilna jest formą prawną, regulowaną przez przepisy Kodeksu Cywilnego. Funkcjonowania spółki nie reguluje Kodeks Spółek Handlowych – jest to odrębna od spółek kapitałowych forma prawna. Spółka nie może być również reprezentowana na zewnątrz przez organy spółki, tak jak ma to miejsce w przypadku spółek kapitałowych; może czynić to każdy ze wspólników chyba, że wspólnicy zawrą inne postanowienia w umowie spółki.
Przy przekazaniu udziałów możemy mówić w dwóch przypadkach:
- wewnątrz spółki – w sytuacji, gdzie wspólnicy ustalają między sobą o wysokości udziałów,
- na zewnątrz spółki – w sytuacji, gdy wspólnicy przekazują udziały innym osobom, często przy tym wychodząc ze spółki.
W dzisiejszym artykule zajmiemy się kwestią przekazania udziałów wewnątrz spółki, czyli między wspólnikami.
Wewnętrzne przekazanie udziałów może odbyć się tylko przez zmianę umowy spółki lub za pomocą aneksów do obowiązującej umowy, zgodnie z treścią art. 867 k.c.: „W umowie spółki można ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach”.
Wspólnicy zobowiązani są podjąć stosowną uchwałę o zmianie umowy spółki bądź o zawarciu nowej umowy. Przy sporządzeniu nowej umowy, konieczne będzie zaznaczenie celu jej sporządzenia (a więc zastąpienie poprzedniej Umowy). Brak takiego zastrzeżenia wywoła skutek zawiązania nowej spółki cywilnej.
Uwaga! Przekazanie udziałów nie może odbyć się za pomocą darowizny. W myśl art. 889 k.c. przekazanie udziału nie stanowi darowizny a bezpłatne przysporzenie, czyli tzw. nieodpłatne zniesienie współwłasności. Umowa spółki cywilnej dotyczy stosunku współwłasności, dlatego nie będzie to darowizna. (Zobacz: Stanowisko zajęte przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku 20.10.2009 r. III Ca 794/09, Lex nr 1713877.).
Zmiana umowy spółki wymaga zachowania formy pisemnej na podstawie art. 860 § 2 k.c. Jeśli jednak spółka cywilna została zawarta w formie umowa aktu notarialnego, do jej zmiany wymaga się zachowania tej samej formy. W przypadku innych zastrzeżeń umownych dokonanych przez wspólników, np. stanowiących, że dla zmiany treści umowy spółki wymagana jest forma pisemna
z notarialnie poświadczonymi podpisami, dla skuteczności zmiany umowy należy dochować zastrzeżonej formy. Ponadto z treści dokumentu zmieniającego umowę spółki cywilnej powinno jasno wynikać,
od jakiej daty obowiązują zmiany.
Obowiązek podatkowy przy zmianie Umowy Spółki
- Podatek dochodowy: nie będzie obowiązywał z uwagi na brak przysporzenia udziałów w Spółce a jedynie na transfer ich pomiędzy Wspólnikami (podstawa: art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT – przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn).
- Podatek od czynności cywilnoprawnych – w tej sytuacji mamy przeniesienie udziałów wewnątrz Spółki – nie wywoła to obowiązku podatkowego z tytuł PCC, jeśli dokonamy zmiany aneksem. Przy sporządzeniu nowej Umowy – opłata PCC będzie wynosiła 0,5 % od wartości przekazywanych udziałów. Zmiana umowy spółki – podobnie jak zawarcie umowy – podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Opodatkowania dokonuje się na deklaracji PCC-3, którą należy złożyć w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego.
Istotne przy zmianie udziałów między wspólnikami jest to, w jaki sposób została sformułowana pierwotna umowa spółki cywilnej, gdyż jej postanowienia mogą wyłączać możliwość przekazania udziałów.
Bardziej skomplikowanym mechanizmem jest zmiana składu osobowego spółki i przekazanie udziałów w spółce na „zewnątrz” – zagadnienia te omówię w kolejnym artykule.
Adwokat Tomasz Jan Sagan
